Autor: Filip NOWOCIŃSKI (Członek Instytutu Świata Słowiańskiego,
Analityk rynku finansowego, specjalista ds. zarządzania i ekonomii) Wstęp
Wybory w Polsce w 2023 r. stanowiły ważny punkt zwrotny na trajektorii politycznej kraju. W centrum tych wyborów znalazły się wyzwania gospodarcze niespotykane od dziesięcioleci, a polityka gospodarcza miała znaczący wpływ na decyzje wyborców. W artykule zbadaliśmy związki pomiędzy wyzwaniami gospodarczymi a zmianami politycznymi które dokonują się w Polsce na naszych oczach. Analizujemy jak poprzednie rządy wpłynęły na obecną sytuację i szczegółowo opisujemy, w jaki sposób kwestie gospodarcze zostały uwzględnione w strategiach wyborczych.
Wydatki na bezpieczeństwo i obronę
Bezpieczeństwo Polski stało się głównym priorytetem wyborczym w obliczu coraz bardziej napiętych stosunków z Rosją. Rządząca partia Prawo i Sprawiedliwość (PiS) zobowiązała się do zwiększenia wydatków na obronność w celu wzmocnienia bezpieczeństwa narodowego. Z ekonomicznego punktu widzenia jest to o tyle istotne, ponieważ wydatki wojskowe to znaczna część budżetu państwa, a więc ich wzrost to zwiększone obciążenie podatników. Partie konserwatywne, jak na przykład dotychczas rządzące Prawo i Sprawiedliwość (PiS) wskazywały na konieczność ich podnoszenia, natomiast partie liberalne i lewicowe sugerowały, że budżet należy równoważyć z innymi obowiązkami społecznymi i obciążeniami podatkowymi.
Źródło: Berlin, babies and borders: What issues shaped Poland's 2023 election? [Euronews, 2023]
[https://www.euronews.com/2023/10/05/five-critical-issues-shaping-polands-upcoming-election]
Konflikt z Unią Europejską
Ubiegłe rządy minęły w atmosferze napiętych stosunków między Polską a Unią Europejską, szczególnie w kwestiach związanych z praworządnością. Ze względu na wynikające z tego zamrożenie funduszy europejskich jakie były przeznaczone dla Polski konflikt ten znacząco wpływa na polską gospodarkę. Opozycja często wysuwała argument, że zakańczając konflikt z UE pobudziłaby Polską gospodarkę uwalniając zamrożone fundusze. W kontekście historycznym członkostwo w UE umożliwiło Polsce skok cywilizacyjny dlatego dla wielu wyborców był to silny argument.
Źródło: Wybory 2023. Zaglądamy do programów wyborczych. Jakie są pomysły na politykę wobec Unii Europejskiej? [TVN24, 2023]
[https://tvn24.pl/wybory-parlamentarne-2023/wybory-2023-unia-europejska-w-partyjnych-programach-ko-pis-trzecia-droga-konfederacja-lewica-7362375]
Kryzys ukraiński i jego skutki gospodarcze
Wojna na Ukrainie i związany z nią napływ uchodźców spowodowały nieoczekiwane obciążenie polskiej gospodarki. Kryzys uchodźczy jednocześnie jest dla Polski ogromną szansą jak i zagrożeniem w kontekście problemów systemu zabezpieczenia społecznego. Warto pamiętać, że nagły napływ dużej ilości ludzi jeszcze bardziej wzmocnił niedobór na Polskim rynku mieszkaniowym. Dochodzą do tego zakłócenia w imporcie zboża z Ukrainy co stanowi zagrożenie dla polskiego rolnictwa które nadal jest istotnym obszarem polskiej gospodarki. Stanowiska partii politycznych co do rozwiązania tych problemów różniły się co mogło przyciągnąć niezdecydowanych wyborców.
Cytowana praca: Gospodarcze skutki wojny w Ukrainie [dr Dariusz Prokopowicz, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, 2023]
[https://bazawiedzy.uksw.edu.pl/info/article/UKSWffadc15c71bf46d8a25fb66735202a8d/]
Inflacja i koszty życia
Inflacja i rosnące koszty życia problemy dla mieszkańców większości krajów rozwiniętych w ostatnich latach. Polacy jako mieszkańcy kraju nadal w dużej mierze rozwijającego się ucierpieli z jej powodu w wyjątkowo dużym stopniu. Partia rządząca uznała inflację za problem międzynarodowy, a opozycja krytykowała politykę gospodarczą rządu. Wyborcy w gruncie rzeczy zostali postawieni przed następującym pytaniem: Czy warto utrzymać dotychczasową retorykę rządzących rozbudowując programy socjalne kosztem wyższej inflacji przez dłuższy okres czasu czy też lepiej ograniczyć wydatki z nadzieją, że inflacja spadnie.
Źródło: Inflacja znowu wzrośnie, stopy procentowe też, czyli powyborczy scenariusz dla gospodarki [Business Insider Polska, 2023]
[https://businessinsider.com.pl/gospodarka/ekonomista-o-tym-co-po-wyborach-prawdopodobienstwo-ze-stopy-procentowe-wzrosna-jest/m265jys]
Polityka społeczna i zobowiązania gospodarcze
Gorącym tematem wyborów był program świadczeń na dzieci „500+”. Jest to o tyle istotny punkt, ponieważ to właśnie ten program według ekspertów doprowadził do wygranej PiS w wyborach rozpoczynających ich rządy trwające dwie kadencje. Wiąże się to też z problemem inflacji, gdyż PiS proponował rozszerzenie tego programu jako sposób walki z nią. Kontrastuje to ze strategią opozycji, która stawia politykę zdrowotną i opiekę społeczną jako kamienie węgielne wzrostu gospodarczego.
Źródło: Polska po wyborach. Likwidacja 800+ i 14. emerytury, kredyt 0% czy brak podatku katastralnego - plany partii politycznych [Bankier, 2023]
[https://www.bankier.pl/wiadomosc/Wybory-2023-i-obietnice-Partie-polityczne-odpowiadaja-na-pytania-Bankier-pl-8625652.html] Podsumowanie
Kwestie gospodarcze odegrały znaczącą rolę w wyborach w 2023 roku w Polsce. Głównym problemem była inflacja, która w 2023 r. oscylowała na wysokim poziomie około 8,2%, co plasuje Polskę w pierwszej trójce krajów UE pod względem stopy inflacji.
W czasie wyborów główna retoryka partii politycznych opierała się na zobowiązaniu do dalszych wydatków. Teraz gdy czas wyborów minął rodzą się pytania o skąd wziąć pieniądze na owe zobowiązania, szczególnie biorąc pod uwagę słabnącą gospodarkę.
Comments